Diafragma: Wat is het?

Wanneer je voor het eerst de term diafragma hoort vallen, is je eerste reactie: Diafra-wattes? Het klinkt als een ingewikkelde term. Gelukkig valt dit best mee! In deze blog zal ik je vertellen wat het diafragma precies is, en hoe je het diafragma kan inzetten en instellen op je camera.

Het diafragma is dus eigenlijk de opening van de lens, waarmee je kan bepalen hoeveel licht er in de lens op de sensor valt én hoe groot het scherpstelgebied is. Je bepaalt hiermee kortgezegd dus hoe de belichting van je beeld is, en hoe onscherp de achtergrond is. Je vindt het diafragma ook wel door het f-getal dat je op je camera kan instellen, of dat je op lenzen ziet staan.

De techniek van het diafragma

Laten we beginnen met de techniek, hoe zit zo’n diafragma in elkaar? Het diafragma bestaat uit een aantal lamellen die kunnen verschuiven. De lamellen schuiven in een cirkel, zodat er een ronde opening wordt gecreëerd. Je kunt het diafragma zelf op je camera instellen, waardoor de lamellen verschuiven zodat de opening groter of kleiner wordt.

Diafragma instellen op je camera

Allemaal leuk en aardig, maar hoe stel je dit nu in? Het diafragma kun je instellen middels het f-getal. Het f-getal geeft de grootte van het diafragma aan. Dit f-getal heb je op je display staan en kun je met de bediening van je camera hoger of lager zetten. 

Voor het f-getal geldt: Hoe lager je het getal instelt, hoe groter de lensopening, hoe meer licht er in de lens valt, hoe kleiner het scherpstelgebied. Dus ook: Hoe kleiner het f-getal, hoe waziger de achtergrond. 

Dus, heel extreem gezegd:
Diafragma f/22= Kleine lensopening = Scherpe achtergrond
Diafragma f/1.4 = Grote lensopening = Wazige achtergrond

Welk diafragma je kunt instellen heeft met jouw camera en lens te maken. Wanneer je een lens koopt kun je aan de specificaties van de lens zien welk diafragma er mee ingesteld kan worden. Een Canon 50mm f1.8 heeft een f-getal wat heel laag ingesteld kan worden (namelijk minimaal 1.8), en dus kan dus werken met een grote lensopening. 

Waarom wil je een laag f-getal?

Er zijn een aantal redenen waarom je graag een laag f-getal wilt kunnen instellen. 

Ten eerste: Hoe groter de lensopening, hoe meer licht er op de sensor valt. Dit houdt in dat je in donkerdere situaties beter kan fotograferen. Plat gezegd heb je met een f-getal van 1.4 een lichter beeld dan met een f-getal van 10. Er valt namelijk met een grote lensopening meer licht op de sensor waardoor het beeld lichter is. 

Daarnaast heb je met een laag f-getal een wazigere achtergrond. Dit vind ik persoonlijk erg mooi want het creëert rust in een foto. Bij bijvoorbeeld portretfoto’s gaat door een wazige achtergrond echt alle aandacht naar de persoon.

Afstand tot het onderwerp

Diafragma zorgt zoals gezegd voor een wazige achtergrond, dit wordt ook wel een kleine scherptediepte genoemd. Scherptediepte is de diepte in de foto dat scherp is. Ik zal hier nog een volledige blog aan wijden, maar hier alvast een korte uitleg. Scherptediepte vind ik zelf een hele onduidelijke term, maar het werkt zo:

Veel scherptediepte: De voorgrond én de achtergrond zijn beide scherp
Weinig scherptediepte: Alleen een gebied is scherp, het gedeelte vóór of achter dit gebied is onscherp. 

Bij diafragma is het ook nog van belang wat je afstand tot het onderwerp is. Hoe dichter je bij het onderwerp fotografeert, hoe kleiner het gebied dat scherp is. Ik neem even een portret als voorbeeld. 

Stel: Je fotografeert een portret. Je stelt een laag f-getal in, bijvoorbeeld 1.8. Je staat heel dicht bij de persoon (laten we zeggen twee meter) die je fotografeert en je focust op de ogen. Dan zijn alleen de ogen scherp, en bijvoorbeeld de neus en oren niet.
Maar stel je fotografeert diezelfde persoon en je gaat verderaf staan (laten we zeggen acht meter), je focust weer op de ogen. Dan is het hele gezicht scherp. Dit komt omdat de afstand tot het onderwerp een stuk groter is. 

Bij diafragma geldt dus ook: Hoe dichter je bij het onderwerp staat, hoe kleiner het gebied dat scherp is.

Zorgt alleen diafragma voor een vage achtergrond?

Niet alleen het diafragma zorgt voor een vage achtergrond, ofwel weinig scherptediepte. Ook de brandpuntsafstand van je lens en de afstand van het onderwerp tot de achtergrond is van belang. Ik zal je hier meer over vertellen in een aparte blog over scherptediepte.

Welk diafragma moet ik gebruiken? 

Welk diafragma je instelt heeft te maken met wat je fotografeert en je belichting. Maak je graag portretten, en vind je het mooi als de achtergrond onscherp is? Dan kun je werken met een klein f-getal, dus een grote lensopening. Denk aan f2.0. Let er hierbij wel op dat je kans hebt op overbelichting, dus corrigeer dit met een hogere sluitertijd.

Wil je graag landschapsfoto’s maken? Dan is het beter om te kiezen voor een diafragma van bijvoorbeeld f13. Mocht je hierdoor onderbelichting hebben kun je experimenteren met een lager f-getal, of een lagere sluitertijd.

Wil je meer leren over het instellen van je camera? Ik vertel je alles over fotograferen en nabewerken in mijn online training fotografie.